Het valt onder de oerbehoeftes van een kind om vanaf het allereerste begin geliefd, gerespecteerd en serieus genomen te worden in alles wat het is: in hoe het eruit ziet, hoe het zich voelt en hoe het zich uitdrukt. Pas als een kind zich veilig voelt om zichzelf te zijn, kan het zich op een gezonde manier geleidelijk van zijn ouders losmaken en uitgroeien tot een emotioneel volwassen persoon.
Emotioneel onvolwassen ouders
Maar als een ouder zelf geen ouders heeft gehad die hem deze liefde, warmte en dit respect konden geven, dan is hij vaak zelf ‘behoeftig’. Dat wil zeggen, op zoek naar iets wat hij van zijn ouders niet kon krijgen: iemand die hem liefde en geborgenheid geeft, begrijpt en serieus neemt.
Onvervulde behoefte
Als zo’n behoefte onbewust blijft en de ouder doet er niets aan om zichzelf te ontwikkelen en te helen, dan zal hij (onbewust) blijven proberen zijn onvervulde behoefte alsnog op allerlei surrogaatmanieren te bevredigen. Hij of zij zoekt die bevrediging door bevestiging te zoeken bij personen die de ouders als het ware vertegenwoordigen, zoals de partner en de kinderen.
Het kind zorgt voor zijn behoeftige ouders
Vooral de eigen kinderen zijn hiervoor ‘geschikt’. Een kind is immers beschikbaar en ‘kneedbaar’: je kunt het zo opvoeden dat het wordt zoals jij dat wilt. En omdat een kind volledig is overgeleverd aan zijn ouders en zijn leven letterlijk afhangt van hun aandacht en liefde, is het er als geen ander toe bereid om zich aan te passen aan de behoeften van zijn ouders. Een kind voelt haarfijn aan wat zijn ouders nodig hebben en geeft ze in ruil voor hun ‘liefde’ en goedkeuring intuïtief en onbewust het respect, de aandacht en bewondering waar zij om vragen.
Als een ouder zich als kind zwak en onmachtig heeft gevoeld, kan hij zich nu sterk voelen door zijn macht te doen gelden, hij kan van het kind verlangen dat er naar hem geluisterd wordt en dat er respect voor hem getoond wordt. Eindelijk kan de ouder voelen dat hij in het middelpunt van de belangstelling staat.
Eigen behoeftes en gevoelens verdringen
Een kind van ‘behoeftige’ ouders leert zich al heel jong aan te passen en daarmee zijn eigen behoefte aan liefde, respect en medeleven te verdringen, evenals ongewenste emoties als angst, verlatenheid, woede, machteloosheid en jaloezie. Het begint negatieve gedachten over zichzelf te denken als ‘Het ligt aan mij dat mamma zo doet’. Kinderen leggen de schuld van nature bij zichzelf.
Afweermechanismen
Dit zijn bekende afweermechanismen waarmee een kind zichzelf beschermt tegen pijnlijke ervaringen. Door de waarheid te verdringen of te verdraaien, een illusie te creëren, overbrugt het kind de kloof tussen zijn diepe verlangen naar liefdevolle ouders die hem zien voor wie hij is en de realiteit, namelijk een vader of moeder die de eigen behoeftes op het kind projecteert. Alleen zo kan het kind overleven, maar het bouwt daarmee ook een muurtje om zichzelf heen. Door de ongewenste delen van zichzelf te ontkennen, raakt het (een deel van) zichzelf kwijt.
Onecht zelf
Dit alles kan (maar het hoeft niet!) leiden tot de ontwikkeling van een zogenaamd onecht zelf: het kind en later de volwassene laat puur en alleen zien wat er van hem door zijn ouders wordt (werd) verwacht. In zulke mate dat hij helemaal niet meer weet wie hij werkelijk is en wat zijn ware behoeftes zijn. Je kunt je voorstellen dat deze kinderen van behoeftige ouders, op deze manier zelf behoeftige ouders worden die voortdurend bevestiging nodig hebben van hun omgeving.
Oorzaken van narcisme
Als je in dit licht mijn eerdere artikelen over de kenmerken van narcisme en het masker van de narcist leest, dan begrijp je dat een narcistische persoonlijkheidsstoornis op deze manier kan ontstaan. Hoewel men het er niet over eens is wat de oorzaken van narcisme zijn en er bijvoorbeeld mensen zijn die beweren dat er een genetische component is, gaat narcisme in de kern over het verlies van het ware zelf en de creatie van een onecht zelf.
En dat kan natuurlijk de verschillende oorzaken hebben die men zo aanwijst als oorzaken van narcisme. Zo zegt men dat verwaarlozing, misbruik of trauma oorzaken kunnen zijn. Maar ook bijvoorbeeld kinderen die geïdealiseerd worden door hun omgeving en niet verantwoordelijk gehouden worden voor hun daden. In alle gevallen voelt het kind zich genoodzaakt om zichzelf te ontkennen en af te schermen.
Normale gezinnen
Daarnaast spreekt men over studies waarbij narcisten uit normale gezinnen kwamen. Maar wat is een ‘normaal’ gezin eigenlijk? Er zijn nu eenmaal genoeg gezinnen waarin gebrek aan respect voor de eigenheid van het kind, (subtiele) manipulatie en prestatiedruk ‘normaal’ worden gevonden. En deze kinderen zeggen als ze eenmaal volwassen zijn meer dan eens dat ze een prima jeugd hebben gehad met ouders die het beste met ze voorhadden, zich lang niet altijd realiserend dat ze daarvoor (een deel van) zichzelf hebben moeten ontkennen.
Diep gekwetst kind
Als je je realiseert dat achter de persoon die lijdt aan een narcistische persoonlijkheidsstoornis, eigenlijk een diep gekwetst kind schuilt dat zichzelf heeft moeten ontkennen en een onecht zelf heeft moeten creëren om te kunnen overleven, dan begrijp je beter dat je eigenlijk niet kunt spreken over een good guy (het slachtoffer) en een bad guy (de narcist). Ooit was de narcist zelf slachtoffer, al kun je hiermee natuurlijk op geen enkele manier narcistisch gedrag goedpraten en blijft het belangrijk dat je er afstand van neemt.
Het label narcisme
Hoewel ik het label ‘narcist’ en ‘narcisme’ zelf gebruik omdat het een hoop verheldering kan geven en men nu eenmaal op het internet zoekt op deze term, heb ik daarom ook zo mijn bezwaren tegen het gebruik ervan. Het label ‘narcist’ doet geen recht aan het gewonde en geminachte kind dat achter de façade schuilt. Er klinkt minachting uit, terwijl juist minachting (namelijk de minachting voor het kind dat het ooit was) ervoor heeft gezorgd dat het kind zichzelf heeft moeten ontkennen.
Een label kent daarnaast geen gradaties en geeft geen ruimte voor de mogelijkheid om te groeien of te veranderen: je bent een narcist of je bent het niet. Maar zo is het niet helemaal. Iedereen heeft wel narcistische trekjes en iedereen heeft wel delen van zichzelf moeten ontkennen. Zoals al elders gezegd is narcisme een spectrumstoornis: er zijn gradaties in hoe ver iemand van zichzelf verwijderd is geraakt. En als de muur die iemand om zich heen gebouwd heeft erg dik is, dan is dat omdat daar een hele dikke laag pijn en verdriet onder zit. Lang niet iedereen durft het aan om die pijn aan te gaan. Dat verklaart waarom narcisten dikwijls niet open staan voor therapie of tijdens de therapie hun narcistische spelletjes voortzetten.
Hoewel ik de termen ‘narcist’ en ‘narcisme’ zal blijven gebruiken omdat het anders lastig wordt om erover te schrijven, is het dus best een ingewikkeld verhaal, dat af en toe genuanceerd mag worden.
Kind van een narcist
Zoals al eerder gezegd: lang niet ieder kind van een narcistische ouder ontwikkelt zelf een narcistische persoonlijkheidsstoornis (een onecht zelf), al bestaat die mogelijkheid. Wel heeft een kind van een narcist onvermijdelijk delen van zichzelf moeten ontkennen, emoties moeten verdringen die het in het lichaam opgeslagen heeft en al vroeg beperkende overtuigingen opgedaan. Kinderen van narcisten hebben vaak last van minderwaardigheidsgevoelens waar ze maar moeilijk afkomen.
Loskomen van je ouders
Deze kinderen komen meestal moeilijk los van hun ouder: ook op latere leeftijd blijven ze zich aanpassen aan de wensen van hun ouder óf ze gaan ogenschijnlijk hun eigen weg maar kunnen tot op late leeftijd diep geraakt worden door het gedrag van hun vader of moeder. Echt vrij voelen ze zich niet. Diep vanbinnen hopen ze vaak nog de liefde en goedkeuring van hun ouders (of van hun partner of kinderen!) te krijgen waar ze altijd zo naar verlangd hebben.
Helen
In mijn praktijk help ik (volwassen) kinderen maar ook (ex-)partners van narcisten hun eigen verlangens en onvervulde behoeftes opnieuw te ondekken en de emoties te ontladen die in het lichaam opgeslagen zijn. We werken aan overtuigingen en aan het openbouwen van een gezonde eigenwaarde. Ik help te ontdekken wat het betekent om in je kracht te staan. Om werkelijk vrij te kunnen zijn en in contact met jezelf, is het van essentieel belang dat je inzicht krijgt in je geschiedenis en jezelf de erkenning leert geven die er niet was.
Je bent welkom om hieronder een korte reactie achter te laten. Ik kan gezien mijn drukke bezigheden helaas niet meer persoonlijk reageren op alle reacties.
Wil je een afspraak maken voor coaching in Wassenaar of Den Haag zodat ik je verder kan helpen? Neem dan gerust contact met me op.
Goedemorgen
Ik heb dit artikel gelezen en ik lees zoveel herkenning ,
Ik ben getrouwd en we hebben samen een meisje van 3
Mijn man heeft vroeger veel liefde gemist , scheldende , schreeuwende vader , een vader die ook veel weg was …
Nu word ik in onze relatie ook heel veel uitgescholden voor vanalles en nog wat en daar krijgt ons meisje veel van mee 😥
Zeggen ; stop!!” Die kleine is er bij helpt hem niet om te stoppen…
Bij t minste of geringste voelt hij iets als kritiek en slaat dan om als een blad aan de boom en krijg ik de volle laag
Hem zo vaak gezegd , dat hij precies hetzelfde doet als wat zijn vader deed en daarmee ons meisje t zelfde laat zien en voelen wat hij zelf ervaren heeft
Dat kan niet !!!
( 1 op 1 met de kleine , heeft hij t geweldig , maar niet met mij erbij ! )
Alles is mijn schuld omdat ik hem niet respecteer en de liefde en genegenheid geeft waar hij behoefte aan heeft daardoor reageert hij zoals hij reageert
Hij heeft een probleem en ook al heeft hij al een aantal keren hulp gezocht , zijn gedrag verandert niet !
Het is een strijd wat doorwerkt in alles ….
Aantrekken , afstoten
Uitschelden , lief doen
Ik ben dit zat , maar de angst ( door alle uitlatingen en dreigementen , van als ik weg zou gaan …..)
Houdt me nog steeds hier
Wel al een gesprek gehad met een advocaat aan de telefoon en wordt over een paar dagen uitgenodigd voor een gesprek
Geen idee welke stap ik eerst moet zetten , maar ik wil dit niet langer voor onze kleine meid !
Lieve Heidi,
Daar begint het mee. Heel duidelijk beslissen dat je dit meer wilt. Voor je kleine meid niet, maar allereerst ook voor jezelf! Beslissen dat jij meer waard bent dan dit. Ik wens je heel veel sterkte met dit moeilijke en moedige pad.
Heel herkenbaar stuk.
Mijn vader was een oorlogsslachtoffer als kind van nsb ouders en voldoet aan vrijwel alle waarden van een narcistische persoonlijkheidsstoornis.
Ik ben nu zelf 50 en ben er 5 jaar na zijn dood vrijwel zeker van dat hij aan zo’n stoornis leed. Ik heb het vaak heel moeilijk gehad in mijn leven en mijn vader weet dat aan het feit dat ik Asperger zou hebben. Ik dacht toen dat hij zichzelf spiegelde en dat etiket op mij plakte. Later kwam ik er achter dat hij het waarschijnlijk was die een narcistische stoornis had ontwikkeld. Ik kom nog steeds moeilijk los van mijn verleden en worstel bij tijd en wijlen nog steeds met mijn eigen waarde. Ik ben benieuwd wat jij voor mij zou kunnen doen en of dat vergoed kan worden?
Groet, Sander
Dag Sander, dank je wel voor je reactie en je vraag. Ik zal je persoonlijk een mailtje sturen.
Hartelijke groet, Suzanne
Ik weet uit ervaring dat het niet makkelijk is. Ook als je besluit weg te gaan. Uiteindelijk maakte hij bij ons zelf de keus om weg te gaan, want nieuw slachtoffer gevonden die hij wel aankon. Ik was zelf op een gegeven moment over hem heen. Maar gezien er met kleine kinderen wel een omgangsregeling was, zaten de kinderen er wel mee opgescheept en kwamen elke keer overstuur bij mij terug. Ik trok dat niet. Uiteindelijk, na verloop van tijd ben ik zelfs terug gegaan. Vanwege de kinderen. Het is nu rustiger, niet over. Heb nu meer rust omdat ik de kinderen beter kan beschermen tegen zijn gedrag. Ik ben niet bang voor hem. Ik heb me veel ingelezen en herken het gedrag. Daardoor ken ik mijn kracht, maar voel wel zijn frustratie. hopelijk kan ik de kinderen leren hiermee om te gaan, zoals ik dat heb geleerd.. Tot de tijd dat de kinderen wat weerbaarder / zelfstandiger zijn. Dan is het mijn tijd…. Geloof in jezelf!
Dag Suzanne, ik lig in scheiding met mijn vrouw. We hebben samen twee kinderen van 1 en 2. Mijn vrouw en ik zijn sinds onze jeugd samen (15 jarige relatie). Al vanaf het prille begin vertoont ze woede aanvallen (kon soms fysiek zijn naar mij), ook had ze regelmatig suicidale uitspraken (nog geen poging ondernomen). Ze stelde zich erg afhankelijk naar mij op, grote keuzes moesten door mij gemaakt worden. Ze heeft 5 jaar geleden een depressie gehad met daarbij stress- en onverklaarbare spier klachten (is uiteindelijk gediagnosticeerd als spierreuma). Ze had veel behoefte aan aandacht voor haar prestaties. Eerst voor de prestaties van haar eigen zaak. Toen het ”ondernemer zijn” teveel stress opleverde heb ik haar geholpen om een baan te krijgen in het onderwijs. Tijdens het avondeten en bij bezoekjes aan familie draaide het vooral om haar ervaringen op het werk. Ze had veel bevestiging nodig van mij, maar ook van haar ouders (welke ze op haar 31ste nog steeds papa en mama noemt). Ze kan ontzettend slecht tegen kritiek.
Een aantal maanden geleden ben ik erachter gekomen dat ze al jarenlang (ook voor de geboorte van ons eerste kind) vreemdgaat. Ze deed dit op de momenten dat ze ging wandelen. Tegen mij vertelde ze dat ze moest lopen om haar hoofd leeg te maken.
Voor beide kinderen heb ik een vaderschapstest moeten doen. Vooral bij onze tweede was ik bang dat ik niet de biologische vader zou zijn. Mijn vrouw vroeg namelijk naar de testuitslag, ze zegt dat ze dit vroeg omdat ze interesse wilde tonen.
De reden voor het vreemdgaan heb ik nog niet gekregen. Het enige wat ze zegt is dat ze om de man gaf omdat hij er voor haar was.
Sinds dat de scheiding speelt wil ze niet erkennen dat er iets met haar is. Het ligt volgens haar aan de relatie. (terwijl in eerdere berichten ze uitgebreid beschrijft dat het aan haar ligt, zonder dit verder toe te lichten) Ze zei me in eerste instantie een nieuwe start te gunnen maar tegelijkertijd doet ze erg laagdunkend over me en lacht me uit wanneer we het hebben over een verdeling van het geld en de inboedel.
Gedurende de laatste jaren van onze relatie voelde ze zich vaak beter dan familieleden of andere mensen. Materieel bezit en prestaties werden en worden erg belangrijk door haar bevonden.
Ik maak me bovenal zorgen over mijn twee kinderen. Ik heb haar wel eens behoorlijk tekeer horen gaan tegen onze dochter. Omdat de advocaat en huisarts zeggen dat ik te weinig kan aantonen heb ik akkoord moeten gaan met co ouderschap. Mijn vrouw is erg gejaagd en gestresst. Daarnaast eist ze zoals gezegd continu de aandacht op.
Ze zegt tegen de mediator dat ze zich schuldig voelt maar het werd zo mat uitgesproken dat ik niet geloof dat ze dit daadwerkelijk heeft.
Ik heb behoefte aan een manier hoe ik deze periode (waarin ik de afgelopen jaren zoveel zorgen heb gehad en nu weer) kan verwerken.
Ook vraag ik me af of je tips hebt hoe ik het welzijn van mijn kinderen goed in de gaten kan houden.
Dank je wel voor je bericht. Ik zal je persoonlijk een mailtje sturen met mijn reactie.
Mijn dochter is met een narcistische en onvolwassen man getrouwd, ze hebben 3 kinderen. Alles wat er mis gaat werkt hij uit op de kinderen en op mijn dochter, Hij trekt aan maar stoot nog meer af. Hij kan geen tegenslagen of drukte verwerken. De verwijten naar haar en de kinderen volgen elkaar op, nooit zijn er verontschuldigingen van zijn kant. Hij moet voor alles en nog wat positieve bevestiging krijgen of anders is het mis. Mijn dochter moet steeds water in de wijn doen om de situatie leefbaar te houden. Hij is enig kind, en over beschermd door zijn ouders, niets kan hij alleen ,doet heel veel beroep op hen mijn dochter is gewoon een aanhangsel die weinig of niets in de pap te brokken heeft.Ik maak me heel veel zorgen om haar ,ze is veel te zacht en verdraagzaam maar ook die mensen kan je breken. Als moeder sta je machteloos, tussenkomen zal de situatie alleen maar versterken ,Ik kan alleen maar begrip op brengen en luisteren als de emmer weer eens overloopt. Ik vind dit heel erg want ik gun haar een veel beter leven.
Dank voor je reactie op mijn artikel. Dit zijn hele moeilijke situaties. Veel kun je niet doen, tenminste niet direct, maar wel indirect. Je zou kunnen kijken voor jezelf wat er in jou aangeraakt wordt door je dochter zo te zien. En dat stukje helen. Zo kan elke situatie uiteindelijk als een geschenk gezien worden, hoe moeilijk ook.
Ik wens je heel veel licht en kracht op je pad.
Hoi Suzanne,
Herkenbaar verhaal. Heb 20 jaar met een vrouw met deze persoonlijkheidsproblematiek doorgebracht. Heb er uiteindelijk zelf een punt achter gezet. De gevolgen voor mij waren heel heftig. Heb 2 jaar nodig gehad om er enigszins van te herstellen.
Kon tijdens onze relatie geen vinger krijgen achter haar grillige gedrag. Ze had altijd behoefte om in de belangstelling te staan, kon geen kritiek verdragen, nam geen enkele verantwoordelijkheid voor haar gedrag en heel veel meer.
Heb ook geanalyseerd waarom dit mij is overkomen. En het werd mij duidelijk dat ook ik niet ongeschonden uit mijn jeugd gekomen ben. Natuurlijk wist ik dat wel, maar niet welke uitwerkingen dat op mijn persoon heeft gehad. Het maakte dat haar lovebombing bijzonder goed op mij werkte.
Ik heb haar aanvankelijk alleen maar kunnen zien als een monster. Haar gedrag vind ik nog steeds monsterlijk, maar zie mij door jouw verhaal weer erg bevestigd in mijn overtuiging dat zij ook slachtoffer is geworden van haar opvoeding en jeugd (moeder met kampverleden). Met helaas desastreuze gevolgen voor haar.
Dat neemt niet weg dat ik het gevoel heb dat zij wel tot op zekere hoogte controle over haar gedrag heeft, maar geen enkel inzicht heeft in de daaronder l liggende stoornis.
Ik ben in ieder geval een stuk sterker geworden door alles. Kan veel beter grenzen stellen, die zij in het verleden trouwens op alle mogelijke manieren heeft overschreden.
Ik maak mij alleen heel veel zorgen over mij jongste dochter die zich van mij heeft afgewend (staaltje ouderverstoting van haar moeder) en weet niet goed hoe ik hiermee moet omgaan. Het gemis aan contact met haar is als een open wond!
Dag Hugo,
Dank je wel voor je open reactie. Wat mooi dat je er zoveel krachtiger uitgekomen bent. Ik begrijp ook dat het gemis van je dochter heel zwaar voor je moet zijn. Ik vind het lastig om je daar zo een advies over te geven. Dat heeft wat meer onderzoek nodig. Als je eens samen wilt kijken wat je voor jezelf kunt doen in deze situatie, stuur me dan maar even een mailtje. Ik wens je veel liefde en kracht toe!
Hoi Suzanne,
Ik ben een opgeroeid met een narcistische vader. Het heeft me altijd heel veel moeite gekost om zijn liefde te ontvangen en tegelijkertijd keek ik enorm tegen hem op. Nu ben ik zelf moeder en realiseer ik mij dat ik ook narcistische trekken heb. Hierdoor ben ik niet in staat om me echt te verbinden. Wat moet ik doen?
Hoi Julia, dank je wel voor je reactie. Om je te kunnen verbinden met anderen is het belangrijk dat je je weer met jezelf gaat verbinden. En daarvoor is het essentieel dat je eerst je eigen pijn en verdriet uit het verleden gaat verwerken. Het kan zijn dat je daar hulp bij nodig hebt. Dus zoek daarvoor iemand waar je een goed gevoel bij hebt. Ik wens je veel liefde en kracht toe, Suzanne
Beste Suzanne,
Ik heb twintig jaar geleefd met een narcist ,de vader van mijn drie kinderen ,in ZA.
Door een uitstekende therapeut kon ik met de kinderen weg vluchten.
Mijn dochter echter heeft nog steeds heel erg last van de vreselijke situaties die zij tot haar vijftiende heeft gezien en gehoord en hoe hun vader ook hen emotioneel misbruikte.
Ze is nu 42 en ik wil haar zo graag helpen erover heen te komen,ik voel mij schuldig en dus verantwoordelijk.
Samen doen we de cursus : narcist de baas, ik doe dat om haar te steunen . Zelf ben ik sterk en zie ik hem voor wie hij is en er volkomen en over heen. Wel begrijp ik heel goed dat ik beschadigingen heb opgelopen ,helaas ook de kinderen.
Mijn vraag is, is dit de juiste weg die mijn dochter nu volgt,deze cursus online , of is er een betere manier om voor haar weer vol zelfvertrouwen in het leven te staan.
Een zeer bezorgde moeder.
Irene
Ik vind het moeilijk om zo een antwoord te geven op je vraag, maar wat ik je in ieder geval kan meegeven is dat jouw dochter haar eigen pad te bewandelen heeft hierin, al is het natuurlijk fijn dat je haar steunt. Voor jou is het denk ik van belang dat je je focust op wat er in jou wordt aangeraakt door deze situatie van je dochter. Echter, een goede therapeut zou waarschijnlijk ook goed zijn voor haar. Belangrijk is wel dus dat ze daar zelf voor kiest.
Ik hoop dat je hier iets aan hebt.
Hartelijke groet,
Suzanne
Mijn ex heeft narcistische eigenschappen ontwikkeld, op latere leeftijd om haar onzekerheden te verbergen. Overcompensatie en dar zit een kwade wil bij.
Haar/onze zoon heeft zonder kwade wil, als control freak ook narcistisch trekjes. Hij weet alles beter. Kinderen lijden daaronder en speciaal zijn zoon, die ADHD heeft en niets goed kan doen.
Hoe kan de iemand aan zijn verstand brengen, dat hij iets moet veranderen.?
Dag Jan Willem, dank je wel voor je vraag. Eigenlijk kunnen we nooit iemand anders aanzetten tot verandering als deze er zelf niet voor open staat, hoe moeilijk en frustrerend dat ook is. Wat we altijd het beste kunnen doen, is naar binnen keren en kijken wat er bij onszelf aangeraakt wordt. Daar kun je namelijk wel iets mee.
Hartelijke groet, Suzanne