Hooggevoeligheid, wat is dat? 5 kenmerken

Er is al veel geschreven over hooggevoeligheid of hoogsensitiviteit. Online kun je hier en daar tests vinden om te ontdekken of je een HSP (Hoog Sensitief Persoon) bent. Toch wil ook ik nog een keer beschrijven wat hooggevoeligheid is. Ik weet namelijk uit ervaring hoeveel het voor hooggevoelige personen kan betekenen om te ontdekken dat er niets mis met hen is, maar dat er een naam en kader is voor wat zij dagelijks ervaren.

Hooggevoeligheid komt voor bij 1 op de 5 personen

De Amerikaanse psychotherapeute en universitair docente Elaine Aron deed jarenlang wetenschappelijk onderzoek naar gevoeligheid. Zij was ook degene die de term Highly Sensitive Person (HSP) bedacht. Haar conclusie: 15% tot 20% van de bevolking bezit een boven gemiddelde gevoeligheid. Hooggevoeligheid is dus alles behalve zeldzaam. Toch voelen HSP’ers zich vaak anders dan anderen al begrijpen ze lang niet altijd goed waar dat anders-zijn hem in zit.

HSP’ers verwerken hun zintuiglijke indrukken uitgebreider en nauwkeuriger

Het is eenvoudig te verklaren waarom HSP’ers dingen zo anders ervaren dan veel anderen. Gevoeligheid is een eigenschap van het zenuwstelsel in combinatie met de hersenen. Bij een hooggevoelig persoon loopt de verwerking van zintuiglijke indrukken, ergens tussen het binnenkomen van een prikkel en de verwerking ervan in de hersenen, anders dan bij een gemiddeld persoon. HSP’ers hebben dus niet zozeer betere zintuigen, maar ze verwerken hun zintuiglijke indrukken uitgebreider en nauwkeuriger.[1]

Uit deze heel eigen manier van het verwerken van prikkels komen de veel beschreven kenmerken van HSP’ers voort waarvan ik de belangrijkste hier op een rij zal zetten:

1 HSP’ers nemen allerlei subtiele nuances waar die anderen missen, zowel buiten henzelf als binnenin henzelf:

• HSP’ers hebben eerder last van geuren, geluiden of bijvoorbeeld fel licht;
• Ze merken allerlei details op in hun omgeving;
• Ze zijn gevoeliger voor pijn;
• En kunnen sterke emoties ervaren en pikken gemakkelijk stemmingen en energieën van mensen in hun omgeving op.

2 Dit heeft invloed op hoe HSP’ers in contact zijn met anderen (of graag willen zijn):

• HSP’ers kunnen zich goed inleven en aanvoelen wat anderen nodig hebben. Om die reden verliezen ze zichzelf nogal eens in relaties of vriendschappen;
• Ze nemen als ze niet uitkijken makkelijk verantwoordelijkheden op zich die niet bij hen horen of laten zich beïnvloeden door stemmingen van mensen om hen heen;
• HSP’ers leven op van echt contact en goede gesprekken;
• Ze hebben daarom meestal liever één-op-één contact dan dat ze zich in een grote groep mensen bevinden. Ze hebben vaak een hekel aan oppervlakkige gesprekken.

3 Omdat HSP’ers zoveel voelen van wat er om hen heen gebeurt, hebben ze behoefte aan:

• Stilte, rust en tijd om alleen te zijn, naar muziek te luisteren of te mediteren;
• Dromen, fantaseren en overwegen;
• Slapen;
• Ze willen dingen graag in hun eigen tempo doen en hebben er een hekel aan om op de vingers te worden gekeken.
• Het is belangrijk dat ze op tijd de rust opzoeken om de vele indrukken die binnenkomen te verwerken.

4 HSP’ers raken sneller overprikkeld dan een gemiddeld persoon. Overprikkeling kan zich uiten in:

• Stressverschijnselen;
• Vermoeidheids- of burn-outklachten;
• Stemmingswisselingen;
• Uiteenlopende lichamelijke klachten maar regelmatig spijsverteringsklachten;
• Verslaving of depressie.

5 Maar het is zeker niet alleen kommer en kwel 🙂 HSP’ers kunnen intens genieten van een heleboel dingen. Bijvoorbeeld:

• De natuur;
• Mooie muziek of kunst;
• Lezen bij het haardvuur;
• Samenzijn met familie of vrienden;
• Bezig zijn met een roeping of missie;
• Spiritualiteit;
• Sport;
• Of gewoon een kopje thee of een goed glas wijn.

Sensation seeker of rustzoeker

Tot slot moeten we nog een onderscheid maken tussen twee typen hoogsensitieve personen: de sensation seeker (spanningzoekend) of de rustzoeker. Terwijl de eerste juist op zoek is naar spanning en risico, is de tweede vooral op zoek naar rust, veiligheid en voorspelbaarheid. Voor de eerste groep kan het een behoorlijke uitdaging zijn om de rust te vinden die een HSP’er nodig heeft om zijn of haar indrukken te verwerken.

Misschien ben je hooggevoelig en heb jij juist wel een goede balans gevonden tussen activiteit en rust. Dat kan natuurlijk ook.

Herken jij iets of veel in de bovenstaande beschrijving? Zijn er andere eigenschappen die volgens jou bij hooggevoeligheid horen? Deel het hieronder met me!

[1] Susan Marletta Hart, Leven met hooggevoeligheid, p. 25.